Thực đơn giảm cân khoa học được xây dựng dựa trên chế độ ăn uống hàng ngày hợp lý và duy trì trong khoảng thời gian dài, bạn hãy cố gắng thực hiện để đảm bảo được việc giảm cân an toàn.
Nguyên tắc đầu tiên của thực đơn giảm cân
Bạn hãy dựa vào chế độ ăn hiện tại của mình và chỉ thay đổi điều gì thật sự cần thiết. Mặc dù cách ăn uống của bạn không giống với sách vở và nó đã làm cho bạn dư cân song vẫn là nếp ăn uống của bạn! Nó bao gồm trong đó cả thói quen, sở thích văn hóa, niềm tin… của bạn; khả năng kinh tế, nghề nghiệp rồi giờ giấc làm việc, nề nếp sinh hoạt của gia đình v.v… Khôn ngoan nhất là đừng làm xáo tung tất cả lên, dù bạn có quyết tâm đến mấy rồi cũng sẽ trở về như cũ sau một thời gian làm cuộc “cách mạng”. Điều đó có hại hơn là có lợi. Bạn có sở thích ăn nhiều về đêm. Hãy thử đổi các thức ăn giàu năng lượng như bánh bao, bánh mì thịt, bánh kem, nước ngọt, hạt điều… bằng các thức ít năng lượng hơn như cháo, miến, quả táo, thanh long hay ly sữa không đường v.v…Với cách như vậy dần dần bạn sẽ có các thói quen ăn uống tốt mà không quá khó khăn.
Nguyên tắc 2: Thực đơn lựa chọn phải phù hợp với mức độ hoạt động của bạn Thực đơn 800-1000Kcal áp dụng cho những người không phải làm việc hoặc làm việc nhẹ như chỉ ngồi văn phòng và không phải làm nhiều việc nhà, tập luyện nhẹ nhàng hoặc muốn giảm cân nhanh. Thực đơn 1200-1400Kcal dành cho những người hoạt động và tập luyện ở mức nhẹ và trung bình. Thực đơn 1600-2000Kcal dành cho những người lao động nặng, đi lại nhiều, hoạt động liên tục, chơi thể thao thường xuyên với cường độ cao, đặc biệt ở nam giới, trẻ tuổi. Trong mọi trường hợp nếu việc tiết chế làm bạn cảm thấy mệt mỏi, khả năng hoạt động giảm đi thì tức là nó không phù hợp với bạn. Bạn cần chế độ ăn lên một chút để tiếp tục vui sống như cũ hoặc có thể hoạt động hơn trước càng tốt!
Nguyên tắc 3: Xây dựng thực đơn dựa vào mục tiêu của bạn – Bạn muốn giảm cân bao nhiêu kg trọng lượng? 1-2 kg, 5kg, 10kg hay 20-30kg? Hoặc chỉ để không tăng cân? – Bạn dự định sẽ giảm số cân đó trong thời gian bao lâu? Vài tuần, vài tháng hay một năm? Về nguyên tắc khi bạn ăn ít hơn tiêu hao (hay là nhu cầu năng lượng) cơ thể sẽ lấy mỡ dư thừa để bù vào sự thiếu hụt này và bạn giảm cân. Khoa học cũng đã tính toán được sự thiếu hụt 500Kcal mỗi ngày sẽ giúp bạn xuống 1/2-1kg/mỗi tuần. Ví dụ: Bạn là nữ, 45 tuổi viên chức nhà nước, lao động nhẹ: nhu cầu của bạn là 2.200Kcal. Bạn dự định giảm 5kg trong 1-2 tháng tới, tức là giảm 600-700g/mỗi tuần. Vậy bạn nên chọn thực đơn: 2.200Kcal -500Kcal = 1.700Kcal. Nếu bạn muốn giảm nhanh hơn thì bạn lựa thực đơn có năng lượng thấp hơn.
Nguyên tắc 4: Các thực đơn Các thực đơn giảm cân chỉ có năng lượng thấp hơn nhu cầu nhưng phải đầy đủ tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể như: protein, sinh tố, khoáng chất và phải chống được cảm giác đói bằng các thức ăn ít năng lượng, giàu chất xơ (cellulose, pectin…) đồng thời tạo ra thói quen ăn uống, nếp sống lành mạnh.
Nguyên tắc 5: Xây dựng thực đơn phù hợp với tình trạng bệnh lý của bạn Như trên đã nói, dư cân, mập phì dẫn đến nhiều bệnh lý khác nhau do vậy người mập thường có các tình trạng bệnh lý như tiểu đường, cao huyết áp, tăng cholesterol… đòi hỏi có thực đơn phù hợp không những để giảm cân mà còn để chữa bệnh nữa. Để thực hiện loại thực đơn này dứt khoát bạn cần tham vấn dinh dưỡng với các chuyên viên tiết chế và bác sĩ điều trị của bạn.
Nguyên tắc 6: Thực đơn phải được điều chỉnh dựa vào kết quả thực tế Thực đơn giảm cân chỉ có năng lượng thấp hơn nhu cầu nhưng cần phải đầy đủ tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể Tất cả các hướng dẫn nói trên mới chỉ là lý thuyết và đúng trong đa số trường hợp song lại có thể không đúng với bạn vì mỗi người là một “tiểu vũ trụ” không ai giống ai. Cùng một chế độ ăn giống nhau mà người tăng cân, kẻ giảm cân, người giữ nguyên thể trạng, rồi thì tăng giảm mức độ cũng khác hẳn nhau nữa. Vì vậy sau khi đã lựa chọn được một thực đơn theo 5 nguyên tắc trên bạn sẽ: Tiếp tục duy trì chế độ đó nếu thấy có hiệu quả theo mục tiêu của mình, và không ảnh hưởng đến sinh hoạt, lao động của mình và gia đình. Nếu chế độ ăn làm bạn mệt mỏi, không muốn hoạt động do thiếu năng lượng, bạn nên điều chỉnh cho tăng lên chút ít. Giảm hoạt động có thể làm bạn không xuống cân hoặc tăng cân mà lại sút giảm sức khỏe. Bạn thực hiện đúng chế độ ăn mà vẫn tăng cân vù vù, vậy cần chỉnh liều lượng thấp xuống. Ví dụ: từ chế độ ăn 1800Kcal xuống 1400Kcal. Cuối cùng, sức khỏe của bạn là tối quan trọng chứ không phải cân nặng. Nếu ta có lối sống năng động và các thói quen ăn uống tốt, dù cân nặng giảm không nhiều hay vẫn giữ nguyên như cũ thì sức khỏe cũng được cải thiện, tránh loãng xương, hỗ trợ hoạt động hệ thống tim mạch, hô hấp, ổn định đường huyết… Còn ngược lại, tiết chế làm sức khỏe giảm đi thì cần thay đổi ngay. Bác sĩ dinh dưỡng, chuyên viên tiết chế có thể giúp bạn trong các trường hợp khó khăn đó.
Thực đơn giảm cân đơn giản và an toàn
Tập trung vào chất xơ Chất xơ rất có lợi cho cơ thể: nó chống lại lượng cholesterol cao và bệnh tiểu đường, đồng thời ngăn chặn việc tăng cân. Chúng ta nên ăn 30g chất xơ mỗi ngày để giúp ích cho sức khoẻ và cả số đo vòng eo, trong 30g chất xơ đo, nên có 70% chất xơ không hoà tan và 30% chất xơ hoà tan. Chất xơ là gì? Chất xơ được tạo ra từ các thành phần có trong thực vật mà không thể tiêu hoá được. Phần lớn nó xuất hiện ở dạng carbonhydrat được tìm thấy trong thành tế bào thực vật (ví dụ như xelulôzơ và pectin. Những lợi ích? Những chất xơ không thể hoà tan được tìm thấy trong ngũ cốc và rau, đậu, giúp cho việc loại bỏ chất thải. Còn những chất xơ có thể hoà tan, là những chất được tìm thấy trong trái cây và rau quả cũng như trong các loại ngũ cốc, giúp làm chậm sự hạ đường huyết, giảm lượng cholesterol và ngăn ngừa việc bị tụt calori. Nhìn chung, chất xơ làm chậm sự mau đói sau một bữa ăn, giúp bạn có cảm giác no lâu hơn. Làm thế nào để có được nhiều chất xơ hơn? Hãy tập thói quen ăn trái cây và/hoặc rau quả mỗi bữa ăn; thay thế thực phẩm chế biến từ ngũ cốc (bánh mì, mì pasta, gạo, vv) bằng ngũ cốc hoàn toàn; thường xuyên ăn đậu và các loại hạt hơn (đậu lăng, đậu đỏ, đậu tây, vv); ăn vặt bằng trái cây sấy khô, và thêm bột cám vào các món ăn.
Những chất dinh dưỡng quan trọng khác Những chất chống oxy hoá: Những chất này bảo vệ chất béo, vitamin C và E, những chất flavonoid, carotin và lycopene khỏi sự oxy hoá, nhờ đó giảm được nguy cơ về các vấn đề tim mạch. Chúng cũng giới hạn lại những sự thiếu cân bằng (do căng thẳng, thiếu vitamin, vv ), là những nguyên nhân gây ra những thói quen ăn uống không tốt như ăn vặt và ăn không đúng bữa. Phương pháp Portfolio + : Ăn trái cây và rau quả trong mỗi bữa, đặc biệt là những thứ có nhiều màu sắc.
Những chất béo chưa hoà tan: Trong khi những chất béo bão hoà – phần lớn có trong sản phẩm từ động vật (thịt, bơ, kem, phô mai, vv) – có chiều hướng làm tắc nghẽn động mạch và làm gia tăng lượng cholesterol, thì những axit béo chưa hoà tan lại có thể làm giảm mức cholesterok có trong máu. Chúng cũng khó tích tụ trong cơ thể hơn. Phương pháp Portfolio + : Ưu tiên chất béo từ thực vật: dầu ăn, nước tương, lúa gạo và các loại hạt có dầu (quả hạnh, quả óc chó, quả phỉ, hạt vừng,vv ) Protein rau quả: Được tìm thấy trong các loại quả và hạt, ngũ cốc nguyên hạt, đậu tương và chất chiết xuất, và thực phẩm có chứa Magiê, chất sắt và chất xơ. Nếu kết hợp đúng các loại thực thẩm (thì bạn có thể có được lợi ích từ những amino axit cần thiết), nó là thứ thay thế cho protein nhiều chất béo hơn có ở động vật (thịt, trứng, sản phẩm bơ sữa, vv.) Phương pháp Portfolio + : Thường xuyên thay thế thịt và 2 đĩa rau bằng một sự kết hợp rau đậu (đậu lăng, đậu gà, vv các loại đậu khác) và ngũ cốc có tinh bột (gạo lức, nui, vv.)